مقدمه‌ای بر الگوهای نمودار در تحلیل تکنیکال

مقدمه‌ای بر الگوهای نمودار در تحلیل تکنیکال

در تحلیل تکنیکال، تغییر روند بازار از حالت صعودی به نزولی و یا بالعکس، توسط الگوهای قیمتی نشان داده می‌شوند. طبق تعریف، یک الگوی قیمتی، شکلی مشخص از حرکات قیمت است که از طریق یک سری از خطوط روند و یا منحنی‌های شکل‌گرفته، تشخیص داده می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تحلیل تکنیکال می‌توانید از مطلب آموزشی «تحلیل تکنیکال چیست» دیدن نمایید.

زمانی که یک الگوی قیمتی، سیگنالی در خصوص تغییر جهت روند صادر می‌کند، از آن الگو تحت عنوان یک الگوی برگشتی (reversal pattern) یاد می‌کنیم. درحالی‌که یک الگوی ادامه‌دهنده (continuation price pattern) زمانی رخ می‌دهد که روند در حین شکل‌گیری این الگو مدتی استراحت کرده، و سپس به حرکت در جهت قبلی خود بپردازد. تحلیل‌گران تکنیکال از الگوهای قیمتی برای بررسی حرکات کنونی قیمت و پیش‌بینی حرکات بازار در آینده استفاده می‌کنند.

الگوی ادامه دهنده روند در تحلیل تکنیکال چیست؟

نکات کلیدی:

• الگوهای قیمتی، اَشکالی قابل تشخیص هستند که توسط حرکات قیمتی در نمودار تشکیل می‌شوند. الگوهای قیمتی به‌عنوان پایه و اساس تحلیل تکنیکال شناخته می‌شوند.
• یک الگو، توسط خطوطی تشخیص داده می‌شود که نقاط مرسوم قیمتی را به یکدیگر متصل می‌کنند، مانند قیمت‌های بسته شدن (close) و یا بالاترین – پایین‌ترین (high – low) قیمت طی روز، در طی بازهٔ زمانی انتخاب‌شده.
• تحلیل‌گران تکنیکال یا چارتیست‌ها به دنبال یافتن الگوهایی هستند که با استفاده از آن‌ها، بتوانند جهت حرکت آینده و قیمت احتمالی سهام را پیش‌بینی کنند.
• این الگوها می‌توانند مانند یک خط روند (trendline) ساده و یا به پیچیدگی یک الگوی سر و شانهٔ دوگانه (double head – and – shoulders) باشند.

خطوط روند در تحلیل تکنیکال

از آنجایی که الگوهای قیمتی با استفاده از یک سری از خطوط یا منحنی‌ها تشخیص داده می‌شوند، ضروری است که بیشتر در مورد خطوط روند و نحوهٔ رسم آن‌ها بدانیم. خطوط روند، به تحلیل‌گران تکنیکال در یافتن محدوده‌های حمایتی و مقاومتی در نمودار، کمک می‌کنند. خطوط روند، خط‌هایی مستقیم هستند که یک سری از قله‌های نزولی قیمت و یا کف‌های صعودی را به یکدیگر متصل می‌کنند. یک خط روند که دارای شیب مثبت است، که آن را با نام خط روند صعودی (ascending trendline) نیز می‌شناسند، زمانی شکل می‌گیرد که قیمت در حال تشکیل سقف‌ها و کف‌های بالاتر باشد. خط روند صعودی از اتصال کف‌های قیمتی تشکیل می‌شود. به‌طور عکس، خط روندی که دارای شیب منفی باشد که از آن تحت عنوان خط روند نزولی (descending Trendline) نیز یاد می‌شود، زمانی تشکیل می‌شود که قیمت‌ها در حال تشکیل کف و سقف پایین‌تر باشند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سطوح حمایت و مقاومت می‌توانید از مطلب آموزشی «سطوح حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

شکل خطوط روند، بسته به محل رسم آن‌ها، متفاوت است. در حالی که عقاید مختلفی در خصوص میله‌های قیمتی و نقاطی از آن‌ها که باید برای رسم خط روند مورد استفاده قرار بگیرند، وجود دارد؛ استفاده از بدنهٔ اصلی کندل – و نه سایه‌های باریک تشکیل‌شده در بالا و پایین آن – معمولاً به ما در تشخیص محدودهٔ اصلی حرکات قیمت کمک می‌کند. و نقاطی بهتر جهت ترسیم خط روند در اختیار ما قرار می‌دهد. به‌خصوص در نمودارهای میان روزی (intraday charts) که دورریزهای اطلاعاتی زیادی در آن وجود دارند.

کندل استیک در تحلیل تکنیکال چیست؟

در نمودارهای روزانه، تحلیل‌گران معمولاً از قیمت بسته شدن (close)، به‌جای بالاترین و یا پایین‌ترین قیمت روز استفاده می‌کنند. از آنجایی که قیمت بسته شدن، نشان می‌دهد که معامله‌گران و یا سرمایه‌گذاران تمایل به نگهداری موقعیت معاملاتی خود طی شب، آخر هفته و یا تعطیلات بازار دارند. خطوط روند با سه یا چند نقطه بیشتر، از اعتبار بالاتری نسبت به خطوط روندی که تنها از اتصال دو نقطه تشکیل شده است، برخوردارند.

• روند صعودی زمانی رخ می‌دهد که قیمت‌ها در حال تشکیل سقف‌های بالاتر و کف‌های بالاتر هستند. خطوط روند صعودی حداقل دو کف قیمتی را به یکدیگر متصل می‌کنند، و نشان‌دهندهٔ یک محدودهٔ حمایتی در زیر قیمت می‌باشند.
• روندهای نزولی، زمانی شکل می‌گیرند که قیمت در حال تشکیل سقف‌ها و کف‌های پایین‌تر باشد. خطوط روند نزولی از متصل شدن دو یا چند قله پایین‌رونده (lower highs) تشکیل می‌شود و نشان‌دهندهٔ یک محدودهٔ مقاومتی در بالای قیمت است.
• بازار افقی (sideways market) زمانی شکل می‌گیرد که قیمت در حال نوسان بین یک محدودهٔ بالایی و پایینی باشد، که این محدوده معمولاً در بین دو خط روند افقی قرار دارد.

الگوهای ادامه‌دهندهٔ روند

الگوی قیمتی‌ای که نشان‌دهندهٔ یک توقف موقت در حرکت روند می‌باشد، تحت عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده شناخته می‌شود. یک الگوی ادامه‌دهنده، می‌تواند به‌عنوان یک وقفهٔ کوتاه‌مدت در طی حرکت روند قالب بازار در نظر گرفته شود – زمانی که در آن نیروی صعودی بازار (گاوها) استراحت کرده و تجدید قوا می‌کنند، یا در طی روند نزولی، نیروی نزولی بازار (خرس‌ها) به استراحت جهت ادامه روند نزولی می‌پردازند. زمانی که یک الگوی قیمتی در حال شکل‌گیری است، هیچ راهی جهت تشخیص ادامه و یا بازگشت روندی وجود ندارد. به همین دلیل، باید هنگام رسم خطوط روند، دقت بالایی داشته باشیم. زیرا این خطوط روند هستند که به ما در خصوص شکسته شدن محدوده‌های حمایتی و مقاومتی، اطلاع‌رسانی خواهند کرد. تحلیل‌گران تکنیکال معمولاً توصیه می‌کنند که روند را ادامه‌دار بدانید، مگر اینکه بازگشت آن تأیید شود. به‌طور کلی، هر چه مدت‌زمانِ تشکیل الگوی قیمتی بیشتر باشد، حرکات قیمتی شکل‌گرفته در آن الگو نیز بیشتر خواهد بود، همچنین حرکات قیمت پس از شکست این الگو نیز قوی‌تر خواهد بود.

اگر قیمت به حرکت در جهت روند سابق ادامه دهد، این الگوی قیمتی تحت عنوان الگوی ادامه‌دهنده شناخته خواهد شد. الگوهای ادامه‌دهندهٔ معمول شامل موارد زیر می‌باشند:

• پرچم‌های سه‌گوش (pennants) که از دو خط روند هم‌گرا تشکیل‌شده‌اند.
• پرچم‌ها (flags) که از رسم دو خط روند موازی تشکیل‌شده‌اند.
• گوه‌ها (wedges) که از دو خط روند هم‌گرا تشکیل شده‌اند، که هر دوی آن‌ها دارای شیب به سمت بالا و یا پایین می‌باشند.

الگوی پرچم سه‌گوش

پرچم‌های سه‌گوش با استفاده از دو خط روند هم‌گرا، رسم می‌شوند. ویژگی اصلی پرچم‌های سه‌گوش، این است که خطوط روند به حرکت در دو جهت مختلف می‌پردازند – یکی از آن‌ها خط روند نزولی بوده و دیگری یک خط روند صعودی می‌باشد. شکل زیر مثالی از یک الگوی پرچم سه‌گوش را نشان می‌دهد. به‌طور معمول، در حین تشکیل الگوی پرچم سه‌گوش، از حجم معاملاتی کاسته می‌شود. پس از شکست این الگو، بر میزان حجم معاملاتی افزوده خواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد حجم معاملات می‌توانید از مطلب آموزشی «حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

الگوی پرچم

پرچم‌ها از رسم دو خط روند موازی تشکیل می‌شوند که می‌توانند صعودی، نزولی و یا افقی باشند. به‌طور کلی، الگوی پرچمی که دارای خطوط روند صعودی می‌باشند، به‌عنوان وقفه‌ای در بازار نزولی و الگوی پرچمی که دارای خطوط روند نزولی می‌باشد به‌عنوان وقفه‌ای در بازار صعودی شناخته می‌شود. معمولاً تشکیل الگوی پرچم با کاهش در میزان حجم معاملات همراه است، که پس از شکست این الگو، میزان حجم معاملات نیز به حالت عادی بازخواهد گشت.

الگوی گوه

گوه‌ها مشابه با الگوی پرچم سه‌گوش می‌باشند، زیرا هر دوی آن‌ها با استفاده از خطوط روند هم‌گرا رسم می‌شوند. هر چند، باید در نظر داشته باشید که هر دو خطوط روند در الگوی گوه، در یک‌جهت (بالا یا پایین) حرکت می‌کنند. یک الگوی گوه که شیب نزولی دارد، نشان‌دهندهٔ توقف در یک روند صعودی می‌باشد. و یک الگوی گوه که شیب صعودی دارد، نشان‌دهندهٔ یک وقفهٔ موقت در بازار نزولی می‌باشد. به‌مانند الگوی پرچم سه‌گوش و پرچم، در اینجا نیز شاهد کاسته شدنِ حجم معاملاتی در حین شکل‌گیری الگو هستیم، تنها زمانی حجم معاملاتی به حد معمول خود باز می‌گردد که قیمت‌ها، این الگو را به سمت بالا یا پایین بشکند.

الگوی مثلث

مثلث‌ها (triangle pattern) در بین محبوب‌ترین الگوهای قیمتی در تحلیل تکنیکال قرار دارند، از آنجایی که به‌طور مداوم آن‌ها را با دیگر الگوها مقایسه می‌کنند. سه دسته از معمول‌ترین الگوهای مثلثی، مثلث متقارن (symmetrical triangle) مثلث صعودی (ascending triangle) و مثلث نزولی (descending triangle) می‌باشند. این الگوهای قیمتی می‌توانند از دو هفته تا چندین ماه ادامه داشته باشند.

مثلث‌های متقارن زمانی رخ می‌دهند که دو خط روند به یکدیگر نزدیک شده و نشان از احتمال یک شکست قیمتی بدهند – در نظر داشته باشید که الگوهای مثلثی متقارن، جهت شکست را نشان نخواهند داد. الگوهای مثلثی صعودی دارای یک خط روند فوقانی افقی، و یک خط روند زیرین صعودی می‌باشند. این الگو نشان‌دهندهٔ احتمال بالای یک شکست قیمتی است. در حالی که الگوی مثلث نزولی دارای خط روند زیرین افقی و خط روند فوقانی نزولی می‌باشد و نشان‌دهندهٔ احتمال یک شکست قیمتی است. میزان شکست قیمتی صورت گرفته از این الگوها، معمولاً به‌اندازهٔ ارتفاع مثلث (در سمت چپ آن) می‌باشد، همان طور که در شکل زیر نشان داده‌شده است.

الگوی فنجان و دسته

الگوی فنجان و دسته (cup and handle pattern)، یک الگوی ادامه‌دهندهٔ صعودی می‌باشد که نشان‌دهندهٔ توقفی موقت، در یک روند صعودی است. بخش فنجان این الگو، شکل U را دارد و تداعی‌گر گِردی موجود در کف یک کاسه می‌باشد. بخش دستهٔ این الگو، که در سمت راست آن قرار دارد، نوعی از یک پولبک کوتاه‌مدت است که تداعی‌گر الگوی پرچم و یا پرچم سه‌گوش می‌باشد. زمانی که تشکیل دسته در این الگو تکمیل شد، قیمت این الگو را شکسته و شروع به حرکت به سقف‌های جدیدتر خواهند کرد. یک الگوی فنجان و دسته به‌شکل زیر نمایش داده می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد الگوی فنجان و دسته می‌توانید از مطلب آموزشی «الگوی فنجان و دسته در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

الگوهای برگشتی

الگوی قیمتی که نشان‌دهندهٔ بازگشت در روند باشد، تحت عنوان الگوی بازگشتی شناخته می‌شود. این الگوها نشان‌دهندهٔ اِتمام قدرت گاوها یا خرس‌ها در بازار دارند. بنابراین روند شکل‌گرفته دچار توقف شده و سپس انرژی خود را جهت حرکت به سمت دیگر خواهد گذاشت. برای مثال، یک روند صعودی که با اشتیاق خریداران بازار به حرکت خود ادامه می‌دهد می‌تواند متوقف شده، فشار وارده از سمت گاوها و خرس‌ها را نشان داده، و در نهایت به سمت پایین حرکت کند. این باعث تغییر روند صعودی به نزولی خواهد شد. از بازگشت‌های روندی که در قله‌های قیمتی اتفاق می‌افتند تحت عنوان الگوهای توزیعی (distribution patterns) یاد می‌شوند. الگوهایی که در آن‌ها دارایی پایه با اشتیاق بیشتری به فروش می‌رسد. بالعکس، بازگشت‌های روندی که در کف بازار تشکیل می‌شوند تحت عنوان الگوهای انباشتگی (accumulation patterns) یاد می‌شوند، که نشان‌دهندهٔ خرید بیشتر دارایی پایه می‌باشد. مانند الگوهای ادامه‌دهنده، هرچه مدت‌زمان تشکیل این الگوها بیشتر بوده و حرکات قیمتی درون آن‌ها طولانی‌تر باشد، حرکت قیمتی انجام‌شده پس از شکست این الگوها نیز قابل‌توجه‌تر خواهد بود.

زمانی که قیمت‌ها پس از یک توقف تغییر جهت می‌دهند، الگوی قیمتی ساخته‌شده با نام الگوی بازگشتی شناخته می‌شود. مثال‌هایی از معمول‌ترین الگوهای بازگشتی شامل موارد زیر می‌باشد:

• الگوی سر و شانه (head and shoulders) که نشان‌دهندهٔ دو حرکت قیمتی کوچک‌تر در اطراف یک حرکت قیمتی بزرگ می‌باشند.
• الگوی سقف دوقلو (double tops) که نشان‌دهندهٔ یک نقطهٔ برگشتی کوتاه‌مدت در سقف (short – term swing high) می‌باشد، که پس از آن یک تلاش ناموفق جهت شکستن سطح مقاومتی دیده می‌شود.
• الگوی کف دوقلو (double bottom) که نشان‌دهندهٔ یک نقطهٔ برگشتی کوتاه‌مدت در کف (short – term swing low) می‌باشد، که پس از آن شاهد یک تلاش ناموفق برای شکست سطح حمایتی هستیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد الگوی سقف و کف دوقلو می‌توانید از مطلب آموزشی «الگوی سقف و کف دوقلو در تحلیل تکنیکال چیست؟» دیدن نمایید.

الگوی سر و شانه

الگوی سر و شانه می‌تواند در سقف یا کف بازار به‌شکل یک سری از حرکات قیمتی تشکیل شود، یک قله یا درهٔ ابتدایی، که توسط یک حرکت قیمتی بزرگ‌تر دنبال شده و در نهایت یک حرکت سوم که تقلیدی از حرکت اول می‌باشد. اگر الگوی سر و شانه در یک روند صعودی شکل بگیرد، احتمال بازگشت روندی وجود دارد، که باعث تبدیل روند صعودی به روند نزولی می‌شود. به‌طور عکس، در الگوی سر و شانه‌ای که در انتهای یک روند نزولی تشکیل شود (که از آن تحت عنوان سر و شانه معکوس – inverse Head and shoulders – نیز نام‌برده می‌شود) نیز احتمال وقوع یک بازگشت روندی – به یک روند صعودی – وجود دارد. با متصل کردن سقف‌ها و یا کف‌های تشکیل‌شده در این الگو، می‌توانیم خطوط روندی افقی را ببینیم، همان‌طور که در شکل زیر نشان داده شده است. حجم معاملاتی در زمان تشکیل این روند کاهش می‌یابد و پس از شکسته شدن این روند، افزایش خواهد یافت.

الگوی سقف دوقلو

الگوهای سقف و کف دوقلو نشان‌دهندهٔ نواحی‌ای در بازار می‌باشند که تلاش‌های ناموفق برای شکسته شدن سطوحی حمایتی و مقاومتی در آنجا، انجام شده است. در مورد یک الگوی سقف دوقلو، که معمولاً به شکل M دیده می‌شود، تلاش برای شکستن سطح مقاومتی توسط یک تلاش ناکام دیگر دنبال می‌شود، که باعث تغییر جهت روند می‌گردد. یک الگوی کف دوقلو، به‌شکل حرف W بوده و زمانی که قیمت سعی در شکستن سطح حمایتی دارد، شکل می‌گیرد. پس از تلاش ناموفق قیمت در بار اول، در تلاش دوم نیز شاهد ناکامی بازار برای شکستن این سطح حمایتی هستیم و پس از آن جهت روند تغییر خواهد کرد. همان طور که در شکل زیر نشان داده شده است.

الگوهای سقف و کف سه‌قلو (triple top / triple bottom) نیز الگوهایی بازگشتی می‌باشند اما به‌مانند الگوی سر و شانه یا سقف و کف دوقلو، متداول نیستند. اما آن‌ها نیز به شیوه‌ای مشابه عمل کرده و می‌توانند سیگنال‌های معاملاتی قدرتمندی را صادر کنند. این الگوها زمانی شکل می‌گیرند که قیمت سطح حمایتی یا مقاومتی را سه بار تست کند، و هر سه بار در شکستن آن‌ها ناکام بماند.

شکاف‌های قیمتی

شکاف‌های قیمتی زمانی رخ می‌دهند که شاهد فضای خالی بین دو بازهٔ زمانی معاملاتی باشیم، شکاف‌هایی که از طریق افزایش یا کاهش چشم‌گیر در قیمت ایجاد شده‌اند. برای مثال، سهام ممکن است در قیمت 5 دلار بسته شده و تحت تأثیر اخبار مثبت، در قیمت 7 دلار باز شود. سه نوع اصلی از شکاف‌های قیمتی وجود دارند: شکاف شکست (breakaway gap)، شکاف فرار (runaway gap)، و شکاف خستگی (exhaustion gap). شکاف شکست در ابتدای شکل‌گیری یک روند تشکیل می‌شود، شکاف‌های فرار در میانهٔ یک روند و شکاف خستگی نیز در انتهای یک روند تشکیل می‌شوند.

جمع‌بندی

الگوهای قیمتی معمولاً زمانی شکل می‌گیرند که قیمت قصد استراحت دارد و نشان‌دهندهٔ مناطقی از تثبیت قیمتی هستند که پس از آن‌ها، قیمت به جهت حرکت در روند خود ادامه داده و یا بازگشت روندی را تجربه خواهد کرد. خطوط روند برای تشخیص الگوهای قیمتی مانند پرچم‌ها، پرچم سه‌گوش‌ها و سقف دوقلو، از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشند. حجم معاملاتی نیز دارای نقش مهمی در حین تشکیل این الگوها می‌باشد و معمولاً شاهد کاهش حجم معاملاتی در زمان شکل‌گیری الگوها هستیم و پس از شکست این الگوها، معمولاً حجم معاملاتی افزایش می‌یابد. تحلیل‌گران تکنیکال به‌دنبال الگوهای قیمتی هستند تا با استفاده از آن‌ها به پیش‌بینی رفتار قیمت در آینده و بررسی احتمال ادامه یا بازگشت روند بپردازند.