اوراق بهادار با درآمد ثابت چیست؟
اوراق بهادار با درآمد ثابت چیست؟
اوراق بهادار با درآمد ثابت (Fixed income security) یک نوع سرمایه‌گذاری است که در آن سود به‌شکل پرداختی‌هایی با نرخ بهرهٔ معین در طی بازهٔ زمانی می‌باشد که این پرداختی‌ها به‌صورت یکسان انجام می‌شوند و در نهایت در پایان دوره و پس از رسیدن سر رسید، اصل مبلغ نیز به سرمایه‌گذار برگردانده می‌شود.
برخلاف اوراق بهادار با درآمد متغیر، که در آن‌ها میزان سودِ داده شده بسته به اندازه‌گیری‌های پایه، مانند نرخ بهره کوتاه‌مدت، تغییر می‌کند. پرداختی‌های اوراق بهادار درآمد ثابت از پیش تعیین شده‌اند.
نکات کلیدی:
- اوراق بهادار با درآمد ثابت جریانی از درآمد را برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کنند و در نهایت نیز اصل مبلغ را در تاریخ سررسید به آن‌ها برمی‌گردانند.
- اوراق قرضه مشهورترین نوع اوراق بهادار با درآمد ثابت هستند، اما از دیگر اوراق بهادار با درآمد ثابت می‌توان به گواهی سپرده (Certificate of Deposit – CD’s)، بازارهای پولی ( Money Markets) و همچنین سهام ممتاز (Preferred shares) نیز نام برد.
- همهٔ اوراق قرضه به‌شکل برابری ایجاد نشده‌اند. در واقع اوراق‌های قرضه متفاوت، بندهای متفاوتی را نیز دارند که بسته به اعتبار صادرکنندهٔ آن‌ها و همچنین قدرت شرکت ناشر این اوراق بستگی دارند.
- خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا (United States of America Treasury) اوراق بهادار با درآمد ثابت منتشر شده توسط دولت را تضمین می‌کند، که این منجر به ریسک بسیار کم این اوراق می‌شود، البته در این حالت سود کمی نیز حاصل خواهد شد.
توضیحاتی در مورد اوراق بهادار با درآمد ثابت
اوراق بهادار با درآمد ثابت ابزارهایی بر پایهٔ بدهی هستند که به خریدارشان مقدار مشخصی سود را طبق نرخ از پیش تعیین‌شده می‌پردازند که به آن پرداختی‌های کوپنی نیز گفته می‌شوند (Coupon Payments).
این پرداخت سود معمولاً به‌شکل شش ماهه انجام می‌شود در حالی که اصل پول وام‌داده شده توسط سرمایه‌گذار در تاریخ انقضا به او بازگردانده خواهد شد.
اوراق قرضه مشهورترین نوع از اوراق بهادار با درآمد ثابت می‌باشند. شرکت‌ها از طریق صدور اوراق بهادار با درآمد ثابت برای سرمایه‌گذاران جذب سرمایه می‌کنند.
یک اوراق قرضه، محصول سرمایه‌گذاری است که توسط شرکت‌ها و یا دولت به‌منظور کسب سرمایه برای تأمین بودجه مورد نیاز پروژه‌ها و همچنین عملیات‌ها منتشر می‌شوند.
اوراق قرضه معمولاً از اوراق مشارکت و اوراق منتشرشده دولتی (Government bonds) تشکیل شده‌اند و می‌توانند ارزش اسمی و همچنین تاریخ‌های انقضای (Maturity dates) متفاوتی داشته باشند.
ارزش اسمی (Face value) مقدار پولی است که سرمایه‌گذار در تاریخ منقضی شدن اوراق قرضه دریافت می‌کند. اوراق‌های دولتی و همچنین اوراق مشارکت در بازارهای بورس اصلی مورد معامله قرار می‌گیرند و معمولاً با ارزش اسمی 1000 دلاری، که از آن تحت عنوان (Par value) نیز نام برده می‌شوند، در این بورس‌ها لیست می‌گردند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اوراق قرضه دولتی می‌توانید از مطلب آموزشی «اوراق قرضه دولتی چیست؟» دیدن نمایید.
اعتبارسنجی اوراق بهادار با درآمد ثابت
همه اوراق قرضه مانند یکدیگر نیستند زیرا که آن‌ها درجه‌های اعتباری گوناگونی نسبت به یکدیگر، بسته به عملکرد مالی ناشر آن اوراق دارند.
اعتبارسنجی بخشی از روند اعتباردهی به سهام است که توسط شرکت‌های مربوط به این حوزه (Credit rating agencies) انجام می‌شود. این شرکت‌های اعتبارسنجی میزان اعتبار شرکت و همچنین اوراق قرضه دولتی را می‌سنجند و همچنین به این موضوع توجه می‌کنند که شخصیت تجاری تا چه حدی قابلیت باز پرداخت بدهی‌هایش را دارد.
اعتبارسنجی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند زیرا به آن‌ها مقدار ریسکی که در این سرمایه‌گذاری وجود دارد را نشان می‌دهد.
اوراق قرضه به دو دسته اوراق قرضه با درجهٔ سرمایه‌گذاری (Investment grade) و اوراق قرضه بدون درجهٔ سرمایه‌گذاری (non – investment grade) تقسیم‌بندی می‌شوند.
اوراق قرضه با درجهٔ سرمایه‌گذاری توسط شرکت‌هایی باثبات بالا و همچنین ریسک سرمایه اصلی پایین عرضه می‌شوند و به همین سبب نیز، دارای بهره‌های کمتری نسبت به اوراق قرضهٔ بدون درجه سرمایه‌گذاری می‌باشند.
اوراق قرضه بدون درجه سرمایه‌گذاری، که همچنین تحت عنوان (Junk bonds) و یا اوراق قرضه با بازدهی بالا (High – yield bonds) شناخته می‌شوند، مقدار اعتبار پایین و یا بسیار پایینی دارند و به‌همین سبب احتمال پرداخت نشدن مبلغ اصلی توسط شرکت‌های صادرکننده این اوراق (Defaulting on paying interests) وجود دارد.
در نتیجه سرمایه‌گذاران معمولاً در برابر این ریسک مقدار سود بالاتری را از شرکت‌های صادرکننده این نوع از اوراق طلب می‌کنند تا بتوانند با این سود بالا در صورت خسارت آن را جبران کنند.
انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت
با وجود این که انواع بسیاری از اوراق بهادار با درآمد ثابت وجود دارند ما در ادامه چند مورد از مهم‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها را به‌علاوه اوراق مشارکت (Corporate bonds) آورده‌ایم:
-قبوض خزانه‌داری (Treasury Notes, T-notes)
این اوراق توسط خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا صادر شده و جزو اوراق قرضهٔ میان‌مدت به‌شمار می‌آیند، در 2، 3، 5، و یا 10 سال منقضی می‌گردند.
قبوض صادره توسط خزانه‌داری معمولاً دارای ارزش اسمی 1,000 دلاری بوده و بهره را به‌صورت 6 ماهه با نرخ کوپنی ثابت پرداخت می‌کند.
پرداخت بهره و همچنین اصل وام توسط اعتبار دولت ایالات متحده آمریکا تضمین می‌شود. دولت این اوراق را صادر می‌کند تا بتواند بدهی‌هایش را بپردازد.
نوع دیگر از اوراق بهادار با درآمد ثابت که توسط خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا صادر می‌شود، اوراق قرضهٔ خزانه‌داری (Treasury bonds) می‌باشند که طی 30 سال منقضی می‌گردند.
اوراق قرضه خزانه‌داری معمولاً دارای ارزش اسمی 10,000 دلاری هستند و طی مزایده‌هایی به‌صورت مستقیم از خزانه‌داری به‌فروش می‌رسند.
اوراق بهادار با درآمد ثابت کوتاه‌مدت خزانه‌داری، اسناد قانونی خزانه‌داری (Treasury bills) نامیده می‌شوند. اسناد قانونی خزانه‌داری در مدت زمانی یک ساله منقضی شده و صادرکنندهٔ آن نیز هیچ‌گونه بهره‌ای را به شما پرداخت نمی‌کند.
بلکه، سرمایه‌گذاران می‌توانند این سهام قرضهٔ دولتی را با قیمتی پایین‌تر از ارزش اسمی‌شان خریداری نمایند، و یا حین خرید تخفیفاتی بگیرند.
زمانی که این اسناد قانونی منقضی می‌شوند، مبلغ اسمی به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. سود به‌دست آمده از این سرمایه‌گذاری حاصل تفاوت بین قیمت خرید و همچنین ارزش اسمی این اسناد قانونی می‌باشد.
-اوراق قرضه شهرداری (Municipal Bonds)
این اوراق نوعی از اوراق قرضهٔ دولتی است که توسط ایالت‌ها، شهرها، و همچنین شهرستان‌ها صادر می‌شود تا بتوانند به‌منظور انجام پروژه‌ها، سرمایه جذب کنند.
از این پروژه‌ها می‌توان به ساختنِ جاده‌ها، مدارس و بیمارستان‌ها اشاره کرد. بهرهٔ دریافتی از این نوع از اوراق قرضه معاف از مالیات شناخته می‌شود.
همچنین، بهرهٔ به‌دست آمده از اوراق قرضه شهرداری ممکن است از مالیات‌های اخذ شده توسط ایالت‌ها و یا شهرها نیز مستثنی باشد، البته اگر سرمایه‌گذار در محلی که این اوراق در آنجا مشمول چنین قانونی شده‌اند، سکونت داشته باشند.
اوراق قرضه شهرداری می‌تواند تاریخ‌های منقضی شدن بسیاری داشته باشد که طی آن‌ها بخشی از پول اصلی به‌صورت جداگانه واریز شده تا در نهایت کل مبلغ وام‌داده شده بازپرداخت شوند. اوراق قرضه شهرداری معمولاً با ارزش اسمی 5,000 دلار واگذار می‌شوند.
-گواهی سپرده (Certificate of deposit – CD)
یک بانک می‌تواند گواهی سپرده (Certificate of deposit – CD) را منتشر کند. در قبال سپرده‌گذاری مبلغی پول در یک بانک با یک مدت مشخص شده از قبل، بانک به شما سود پرداخت می‌کند.
گواهی‌های سپرده دارای تاریخ انقضای کمتر از 5 سال می‌باشند و معمولاً دارای نرخ بهره‌ای کمتر از اوراق قرضه می‌باشند، هر چند این مقدار سود از حساب‌های عادی پس‌انداز بانک بیشتر می‌باشد.
یک گواهی سپرده شامل بیمه شرکت بیمه سپرده‌های فدرال (Federal Deposit Insurance Corporation – FDIC) تا مبلغ 250,000 دلار به ازای هر صاحب حساب می‌شود.
-سهام ممتاز (Preferred stocks)
شرکت‌ها سهامی را تحت عنوان سهام ممتاز (Preferred stocks) صادر می‌کند که به سرمایه‌گذاران سود سهامی ثابتی (Fixed dividend) را اختصاص می‌دهد، که این سود سهام ثابت به‌عنوان مبلغی دلاری و یا درصدی از ارزش سهم در یک تاریخ از پیش تعیین‌شده می‌باشد.
نرخ‌های بهره و همچنین تورم بر روی قیمت سهام ممتاز تأثیر می‌گذارند، و شایان ذکر است که این دسته از سهام دارای سود تولیدی بیشتری نسبت به بیشتر انواع اوراق قرضه در بلندمدت می‌باشند.
مزایای اوراق بهادار با درآمد ثابت
اوراق بهادار با درآمد ثابت جریانی از درآمد را در طی مدت زمان معتبر بودن این اوراق برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند. اوراق بهادار با درآمد ثابت همچنین ریسک کلی سبدهای سهامی سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهند و از آن‌ها در برابر نوسانات و یا حرکات شدید قیمتی در بازار محافظت می‌کنند.
سرمایه‌ها به‌طور کلی نوسان بیشتری نسبت به اوراق قرضه دارند که این بدین معنی است که حرکات قیمتی آن‌ها می‌تواند منجر به سودهای بیشتر و همچنین ضررهای بیشتری شوند.
در نتیجه، بسیاری از سرمایه‌گذاران بخشی از سبدهای سهامی‌شان به اوراق قرضه اختصاص می‌دهند تا ریسک نوسان ارزش دارایی‌شان را پایین‌تر بیاورند.
مهم است به‌خاطر داشته باشید که قیمت اوراق قرضه و همچنین اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز می‌تواند افزایش و یا کاهش یابد.
با وجود این که نرخ پرداخت سود در اوراق قرضه با درآمد همواره ثابت می‌ماند، هیچ تضمینی در مورد ثابت ماندن قیمت آن‌ها در طی دوران معتبر بودن این اوراق قرضه وجود ندارد.
برای مثال، اگر سرمایه‌گذاری اوراق بهادارش را پیش از تاریخ انقضایش بفروشد، ممکن است او با توجه به قیمت فعلی این اوراق، سود کسب نماید و یا دچار زیان شود.
سرمایه‌گذاران در صورت نگهداری اوراق بهادار تا تاریخ انقضایشان، مبلغی برابر با ارزش اسمی را دریافت می‌کنند. اما اگر آن‌ها این اوراق را در تاریخی پیش از تاریخ انقضا بفروشند، قیمت فروش نسبت به قیمت اسمی دارای تفاوت‌هایی خواهد بود.
هر چند، اوراق بهادار با درآمد ثابت معمولاً ثبات بیشتر اصل پول را نسبت به دیگر انواع سرمایه‌گذاری‌ها پیشنهاد می‌کند. اوراق مشارکت (Corporation bonds)، نسبت به انواع دیگر از سرمایه‌گذاری‌های اشتراکی احتمال بالاتری در بازپرداخت مبالغ پول در صورت اعلام ورشکستگی شرکت دارند.
برای مثال، اگر شرکتی با ورشکستگی روبرو شود و مجبور به نقد کردن دارایی‌های خود باشد، صاحبان اوراق قرضه نسبت به صاحبان سهام در اولویت بازپرداخت قرار دارند.
خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا پرداخت سود اوراق بهادار با درآمد ثابت را تضمین می‌کنند و به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری امن در زمان عدم ثبات اقتصادی در نظر گرفته می‌شود.
از سویی دیگر، اعتبار اوراق مشارکت توسط اعتبار شرکت صادرکننده آن‌ها تضمین می‌گردد. به‌صورت کوتاه، باید بدانید که اوراق مشارکت دارای ریسک عدم پرداخت بیشتری (Default) نسبت به اوراق قرضه دولتی می‌باشند، ریسک عدم پرداخت به ناتوانی صادرکننده اوراق در پرداخت بهره و یا مبلغ اصلی پول به سرمایه‌گذاران و یا دارندگان اوراق قرضه اطلاق می‌گردد.
اوراق بهادار با درآمد ثابت به آسانی توسط کارگزاری‌ها مبادله می‌گردند و همچنین در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) و همچنین صندوق‌های معامله شده در بازار بورس (Exchange traded funds- ETF’s) نیز موجود می‌باشند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های معامله شده در بازار بورس شامل انواعی از اوراق بهادار در سبدهای خود هستند که سرمایه‌گذاران می‌توانند انواع آن‌ها را خریداری نمایند.
مزایا:
- اوراق بهادار با درآمد ثابت، مقدار درآمد ثابتی را برای سرمایه‌گذاران در طی مدت زمان اعتبار اوراق فراهم می‌کنند.
- اوراق بهادار با درآمد ثابت توسط شرکت‌هایی اعتبارسنجی می‌شوند که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا بین آن‌هایی که از لحاظ اقتصادی ثبات دارند، انتخاب کنند.
- با وجود این که قیمت سهام می‌تواند در طی مدت زمان نوسانات شدیدی را تجربه کنند، اوراق بهادار با درآمد ثابت دارای ریسک نوسانات قیمتی کمتری می‌باشد.
- اوراق بهادار با درآمد ثابت که شامل اوراق صادره توسط خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا می‌شود توسط دولت تضمین شده‌اند و در نتیجه بازگشت سرمایه به سرمایه‌گذاران تضمین شده می‌باشد.
معایب:
- اوراق بهادار با درآمد ثابت دارای ریسک اعتباری می‌باشند بدین معنی که صادرکننده آن‌ها ممکن است در پرداخت بدهی‌های خود دچار قصور شود و نتواند سود توافق شده و یا اصل مبلغ پول را به شما برگرداند.
- اوراق بهادار با درآمد ثابت معمولاً نرخ بهره و سود کمتری را نسبت به انواع دیگر سرمایه‌گذاری‌ها تأمین می‌کند.
- ریسک تورم (Inflation risk) می‌تواند در صورت افزایش قیمت‌ها بیش از نرخ بهرهٔ پرداختی توسط اوراق قرضه با درآمد ثابت مشکل‌ساز باشند.
- اگر نرخ بهره با سرعتی بالاتر نسبت به ارزش اوراق بهادار با درآمد ثابت افزایش یابد، سرمایه‌گذاران از نگه داشتن اوراق بهاداری که سود کمتری برایشان حاصل می‌کند خارج می‌شوند.
ریسک‌های اوراق بهادار با درآمد ثابت
با وجود این که مزیت‌های بسیاری در مورد اوراق بهادار با درآمد ثابت وجود دارد و معمولاً به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری امن و ثابت شناخته می‌شوند، همچنین باید در نظر داشته باشیم که ریسک‌هایی نیز در آن‌ها وجود دارند. سرمایه‌گذاران باید پیش از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت، با تمامی مزایا و معایب آن‌ها آشنا شده باشند.
سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت معمولاً سود کمی را نصیب شما می‌کند، ارزش آن‌ها به کندی افزایش می‌یابد و یا قیمت‌شان به آرامی زیاد می‌شوند.
مبلغ کل سرمایه‌گذاری شده ممکن است برای مدت زمانی طولانی در گرو باشد، که به‌خصوص این مورد در مورد اوراق قرضه‌ای با تاریخ‌های انقضای بیش از ده سال صدق می‌کند.
در نتیجه، سرمایه‌گذاران به مبلغ پول دسترسی نخواهند داشت و ممکن است جهت استفاده زود هنگام از این پول، دچار ضرر و زیان‌هایی شوند.
همچنین، از آنجایی که محصولات درآمد ثابت معمولاً نرخ سود کمتری را در مقایسه با دیگر انواع سرمایه‌گذاری‌ها پیشنهاد می‌کنند، احتمالاً از دست رفتن فرصت‌های کسب درآمد نیز وجود دارد.
اوراق بهادار با درآمد ثابت همچنین دارای ریسک کمتر بودن سود پرداختی می‌باشند بدین معنی که مقدار نرخ سود پرداختی ممکن است از نرخ سود پرداختی در کل بازار کمتر باشد.
برای مثال، یک سرمایه‌گذار که اوراق قرضه‌ای با سود 2٪ سالانه را انتخاب کرده است ممکن است در صورتی که نرخ بهره در طی سال به 4٪ افزایش پیدا کند، دچار مشکل ریسک نرخ بهره شود.
اوراق بهادار با درآمد ثابت، نرخ سود ثابتی را تضمین می‌کند که این نرخ سود ثابت بدون توجه به مقدار نرخ بهره در طی زمان اعتبار اوراق قرضه می‌باشد. اگر نرخ‌های بهره افزایش یابند، دارندگان اوراق قرضه ممکن است دچار ضرر شوند.
اوراق قرضه منتشرشده توسط شرکت‌هایی با ریسک بالا ممکن است بازپرداخت نشوند، که این به معنی از دست دادن سرمایهٔ اصلی و سودهای آن می‌باشد.
تمامی اوراق قرضه دارای ریسک اعتبار می‌باشند، و همچنین ریسک عدم پرداختی که البته بستگی به میزان اعتبار مالی صادرکننده آن‌ها دارد.
اگر یک شرکت و یا دولت از لحاظ مالی در مضیقه باشد، سرمایه‌گذاران ممکن است در ریسک عدم بازپرداخت اوراق بهادارشان قرار گیرند.
سرمایه‌گذاری در اوراق‌های قرضه بین‌المللی (International Bonds) نیز می‌تواند ریسک عدم پرداخت را افزایش دهد به‌خصوص اگر کشور صادرکنندهٔ این اوراق خود از لحاظ اقتصادی و یا سیاسی ثبات نداشته باشد.
تورم می‌تواند مقدار سود تأمین‌شده توسط اوراق قرضه با نرخ ثابت را دچار فرسایش نماید. تورم، اندازه‌گیری کلی افزایش قیمت‌ها در یک اقتصاد می‌باشد.
از آنجایی که سود پرداختی بیشتر اوراق قرضه در طی مدت زمان اعتبار این اوراق ثابت می‌باشد، ریسک تورم ممکن است یک مشکل تلقی شود اگر قیمت‌ها با سرعتی بالاتر از افزایش سرعت نرخ سود این اوراق مواجه شوند.
اگر یک اوراق قرضه مقدار سود 2٪ را بدهد و نرخ تورم 4٪ افزایش یابد، با در نظر گرفتن افزایش قیمت کالا در اقتصاد، دارنده این اوراق قرضه در حال از دست دادن پول خود می‌باشد. به‌طور ایده‌آل، سرمایه‌گذاران به‌دنبال اوراق قرضه‌ای هستند که بهره‌اش به‌اندازه‌ای بالا باشد تا بتواند با تورم مقابله نماید.
مثال‌هایی واقعی از اوراق بهادار با درآمد ثابت
همان‌طور که قبل‌تر به آن اشاره کردیم، اوراق قرضهٔ خزانه‌داری، اوراق قرضهٔ بلندمدت هستند که تاریخ انقضای آن‌ها تا 30 سال می‌باشد.
اوراق قرضهٔ خزانه‌داری سودشان را به‌صورت 6 ماهه پرداخت می‌کنند و معمولاً دارای ارزش اسمی 10,000 دلاری می‌باشند.
اوراق قرضه خزانه‌داری که در تاریخ 15 مارس سال 2019 صادر شد، نرخ بهره‌ای 3 درصدی را پیشنهاد داده بود. به‌بیان دیگر، سرمایه‌گذاران سالانه به مقدار 3٪ (که برابر 30 دلار از 1000 دلار می‌باشد. دیجی کوینر) سود می‌گیرند و پس از 30 سال نیز اصل مبلغ آن‌ها که برابر با 1000 دلار بود پرداخت می‌شود.
از سویی دیگر، قبوض خزانه‌داری که در تاریخ 15 مارس سال 2019 صادر شده بودند، نرخ بهرهٔ 2.625 درصدی داشته‌اند. این نوع از اوراق قرضه نیز سودشان را به‌صورت 6 ماهه پرداخت می‌کنند و معمولاً دارای ارزش اسمی 1,000 دلاری می‌باشند. هر یک از این اوراق قرضه مبلغ 26.25 دلار را به‌صورت سالانه تا تاریخ انقضا به سرمایه‌گذار پرداخت می‌کنند.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید اوراق قرضه با مدت زمانی کوتاه‌تر، نرخ بهرهٔ پایین‌تری نسبت به اوراق قرضه با تاریخ انقضای طولانی‌تر دارند زیرا که سرمایه‌گذاران مقدار سود بیشتری را در قبال ماندن پول‌شان نزد صادرکننده به مدت بیشتر طلب می‌کنند.
