اندیکاتور شاخص جریان پول در تحلیل تکنیکال چیست؟

شاخص جریان پول (Money Flow Index – MFI) یک نوسانگر تکنیکالی است که از قیمت‌ها و اطلاعات حجم معاملاتی برای تشخیص سیگنال‌های خرید افراطی (overbought) یا فروش افراطی (oversold) در قیمت یک دارایی استفاده می‌کند. می‌توان از این اندیکاتور برای تشخیص واگرایی‌ها نیز استفاده کرد بدین‌گونه که این اندیکاتور به ما هشداری در خصوص احتمال تغییر روند می‌دهد. این نوسانگر بین مقادیر 0 تا 100 حرکت می‌کند.

برخلاف نوسانگرهای مرسوم مانند شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index – RSI)، شاخص جریان پول از اطلاعات حجم و قیمت (price and volume data) در کنار یکدیگر استفاده می‌کند و تنها از اطلاعات قیمت بهره نمی‌برد. به همین دلیل، برخی از تحلیل‌گران اندیکاتور شاخص جریان پول را با نام اندیکاتور RSI با وزن اطلاعات حجم معاملاتی (the volume-weighted RSI) می‌شناسند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اندیکاتور شاخص قدرت نسبی می‌توانید از مطلب آموزشی «اندیکاتور شاخص قدرت نسبی چیست؟» دیدن نمایید.

نکات کلیدی:

شاخص جریان پول (MFI) یک اندیکاتور تکنیکالی است که سیگنال‌های خرید افراطی و فروش افراطی را با استفاده از اطلاعات قیمت و حجم معاملاتی تولید می‌کند.
مقادیر شاخص جریان پول بالای 80، نشان‌دهندهٔ وضعیت خرید افراطی و مقادیر پایین 20 نشان‌دهندهٔ وضعیت فروش افراطی می‌باشند. همچنین از سطوح 90 و 10 نیز به‌عنوان آستانه استفاده می‌شود.
یک واگرایی بین اندیکاتور و حرکات قیمت شایان توجه می‌باشد. برای مثال، اگر اندیکاتور در حال افزایش باشد در حالی که قیمت کاهش پیدا کرده و یا افقی حرکت کند، قیمت می‌تواند حرکات صعودی خود را آغاز کند.

فرمول اندیکاتور شاخص جریان پول به شرح زیر است:

که در آن:

زمانی که قیمت از یک دوره به دورهٔ دیگر افزایش یابد، مقدار جریان پول خام (raw money flow) مثبت بوده و به‌میزان جریان پول خام مثبت (positive raw money flow) اضافه می‌شود. وقتی قیمت در یک دوره افت می‌کند، جریان پول خام منفی می‌باشد و به‌جریان پول خام منفی (negative raw money flow) اضافه شده است.

اندیکاتور شاخص جریان پول را چگونه محاسبه کنیم؟

قدم‌های متعددی برای محاسبه شاخص جریان پول وجود دارند.

قیمت معمول (typical price) برای هر یک از 14 دورهٔ پیشین را محاسبه کنید.
برای هر دوره، مشخص کنید که قیمت معمول بالاتر یا پایین‌تر از قیمت دورهٔ پیشین بوده است. این به شما می‌گوید که جریان پول خام مثبت یا منفی بوده است.
جریان پول خام را با ضرب قیمت معمول (typical price) در حجم معاملاتی (volume) آن دوره محاسبه کنید. از اعداد مثبت یا منفی، بسته به بالاتر و یا پایین‌تر بودن قیمت در این دوره استفاده کنید (گام بالا را دوباره مرور کنید).
نسبت جریان پول (Money Flow Ratio) را با اضافه کردن تمامی مقادیر جریان پول مثبت در طی 14 دورهٔ گذشته و تقسیم آن‌ها بر تمامی جریان پول منفی 14 دورهٔ گذشته، محاسبه کنید.

با استفاده از نسبتی که در قدم 4 به‌دست آمده، شاخص جریان پول را محاسبه کنید.

این محاسبات را پس از پایان هر دوره، دوباره تکرار کنید و از اطلاعات 14 دوره استفاده کنید.

شاخص جریان پول چه چیزهایی را به شما می‌گوید؟

یکی از اصلی‌ترین راه‌ها برای استفاده از شاخص جریان پول، استفاده از واگرایی‌ها (divergences) می‌باشند. یک واگرایی زمانی رخ می‌دهد که نوسانگر در جهتی خلاف جهت حرکت قیمت حرکت کند. این اتفاق می‌تواند سیگنالی از یک بازگشت روندی در آینده و تغییر روند قالب باشد.

واگرایی در تحلیل تکنیکال چیست؟

برای مثال، مقدار شاخص جریان پول از مقادیر بسیار بالای خود پایین آمده و به سطوح زیر 80 حرکت می‌کند در حالی که قیمت دارایی به حرکت صعودی خود ادامه می‌دهد، اتفاقی که باعث صدور یک سیگنال بازگشت احتمالی قیمت به سمت پایین می‌شود. به‌طور عکس، مقادیر بسیار اندک MFI حرکت خود به سطوح بالاتر از 20 را آغاز می‌کنند در حالی که قیمت به حرکت نزولی خود ادامه می‌دهد. در این حالت نیز یک سیگنال بازگشت روند احتمالی صادر می‌شود و احتمال حرکت قیمت به سمت بالا وجود دارد.

روند در تحلیل تکنیکال چیست؟

همچنین معامله‌گران با استفاده از چندین موج (multiple waves) در قیمت به دنبال واگرایی‌های بزرگ‌تر بین قیمت و MFI می‌باشند. برای مثال، قیمت سهام به قلهٔ خود در 10 دلار می‌رسد و سپس به 8 دلار نزول کرده و دوباره حرکت صعودی خود را تا سطح 12 دلار ادامه می‌دهد. قیمت در این حالت دو قلهٔ متوالی ساخته است که در نقاط 10 دلار و 12 دلار قرارگرفته‌اند. اگر MFI زمانی که قیمت به 12 دلار رسیده یک قلهٔ پایین‌تر ایجاد کند، نشان می‌دهد که اندیکاتور قلهٔ قیمتی جدید را تأیید نمی‌کند. این اتفاق می‌تواند پیش‌بینی کند که در آینده قیمت‌ها کاهش می‌یابند.

سطوح خرید افراطی و فروش افراطی نیز برای یافتن موقعیت‌های احتمالی معاملاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. حرکات به زیر سطح 10 و بالای سطح 90 به‌ندرت اتفاق می‌افتند. در چنین حالاتی معامله‌گران صبر می‌کنند تا اندیکاتور MFI به سطح بالاتر از 10 بازگشته تا سیگنالی در خصوص یک موقعیت معاملاتی خرید (long position) صادر کند و یا به سطوح پایین‌تر از 90 برگردد تا سیگنال فروش (short position signal) بدهد.

حرکات دیگر به خارج از سطوح خریدوفروش افراطی نیز می‌توانند کاربردی باشند. برای مثال، زمانی که قیمت یک دارایی در روند صعودی قرار دارد، افت اندیکاتور به زیر سطح 20 (و یا حتی سطح 30) و یک رالی (rally) به سمت بالا پس از آن می‌تواند نشان‌دهندهٔ این حقیقت باشد که پولبک (pullback) به اتمام رسیده و روند صعودی ادامه‌دار خواهد بود. همین موضوع در خصوص روند نزولی صدق می‌کند. یک رالی کوتاه‌مدت می‌تواند اندیکاتور MFI را به سطوح 70 و یا 80 حرکت دهد، اما پس از آن این اندیکاتور افت کرده که می‌تواند نشان‌دهندهٔ موقعیتی مناسب برای ورود به یک معاملهٔ فروش دیگر و آماده شدن برای یک افت قیمتی دیگر باشد.

پولبک در تحلیل تکنیکال چیست؟

تفاوت بین اندیکاتور شاخص جریان پول و شاخص قدرت نسبی

اندیکاتور شاخص جریان پول و شاخص قدرت نسبی (Relative Strength Index – RSI) بسیار به یکدیگر شبیه می‌باشند. تفاوت اصلی آن‌ها این است که اندیکاتور شاخص جریان پول از اطلاعات حجم معاملاتی استفاده می‌کنند در حالی‌که اندیکاتور RSI از این اطلاعات بهره نمی‌برد. طرفداران تحلیل حجم معاملاتی باور دارند که حجم یک اندیکاتور برجسته به‌شمار می‌رود. بنابراین، آن‌ها باور دارند که MFI سیگنال‌های معاملاتی و هشدارهای بازگشت احتمالی روند را در زمانی مناسب‌تر نسبت به اندیکاتور RSI صادر می‌کند. هیچ‌یک از این دو اندیکاتور سبت به دیگری برتری ندارد و تنها از اطلاعات و عناصر مختلفی استفاده می‌کنند. بنابراین سیگنال‌ها را در زمان‌هایی متفاوت از یکدیگر صادر می‌کنند.

محدودیت‌های استفاده از شاخص جریان پول

اندیکاتور شاخص جریان پول می‌تواند سیگنال‌های اشتباه (false signal) تولید کنند. تولید سیگنال اشتباه زمانی رخ می‌دهد که اندیکاتور یک موقعیت معاملاتی را به‌عنوان یک موقعیت خوب معرفی می‌کند اما قیمت در جهت مورد انتظار حرکت نمی‌کند و می‌تواند منجر به یک معامله زیان‌دِه شود. برای مثالی از این حالت، می‌توانیم به سیگنال واگرایی‌ای اشاره کنیم که در نهایت منجر به هیچ‌گونه بازگشت روندی نمی‌شود.

اندیکاتور ممکن است در خصوص هشدار برخی از موارد مهم نیز ناکام بماند. برای مثال، با وجود اینکه واگرایی‌ها می‌توانند در برخی از مواقع منجر به تغییر جهت قیمت‌ها شوند، نمی‌توانیم آن‌ها را در تمامی بازگشت‌های قیمتی مشاهده کنیم. به همین دلیل توصیه می‌شود که معامله‌گران از دیگر فرم‌های تحلیل و شیوه‌های کنترل ریسک برای عدم اتکا بر یک اندیکاتور استفاده کنند.